៙ជីវប្រវត្តិសង្ខេបអ្នកព្រះភិរម្យភាសា
អ៊ូ ហៅ ង៉ុយ៙
លោកតា ង៉ុយ មានកំណើតនៅឆ្នាំ ១៨៦៥ នៅភូមិកំបូល ស្រុកភ្នំពេញ
(ស្រុកអង្គស្នួល) ក្នុងខេត្តកណ្ដាល ។ ឈ្មោះ «ង៉ុយ»
ជាឈ្មោះហៅក្រៅដែលឪពុកម្ដាយលោកហៅសម្គាល់រូបលោក ឯឈ្មោះដើម (ឈ្មោះពិត) គឺ «អ៊ូក‑អ៊ូ»
តែអ្នកផងនិយមហៅលោកថា «ង៉ុយ»
នេះជាង ហើយកិត្តិសព្ទរបស់លោកល្បីខ្ទរខ្ទារមកដល់សព្វថ្ងៃនេះក៏អ្នកផងស្គាល់តាម រយៈនាមនេះផងដែរ
។
បិតារបស់លោកនាម
«អ៊ុក» ធ្វើមេឃុំកំបូល ស្រុកភ្នំពេញ (ស្រុកអង្គស្នួល) ខេត្តកណ្ដាល មានគោរម្យងារជា
«ចៅពញាធម្មធារា» ឯមាតាលោកនាម «អៀង» ជាបុត្រីចៅពញា ម៉ុក[1]
មេឃុំ ឃុំស្ពានថ្ម នៅស្រុក ខេត្តជាមួយគ្នា ។ ជីតា
ក្រុមគ្រួសារលោកមានពូជពង្សត្រកូលខ្សែខាង «ម្ចាស់អង្គប៉ុក»[2]
ហើយមាតាបិតាលោកត្រូវជាបងប្អូនជីទូតមួយនឹងគ្នា ។
កាលលោកនៅកុមារភាព
ឪពុករបស់លោកបាននាំរូបលោកឲ្យទៅនៅសំណាក់រៀនអក្សរ និងលេខនព្វន្ត
ក្នុងសំណាក់លោកគ្រូចៅអធិការវត្តបឹងចក នៅស្រុកកំណើតរបស់ លោក ។ កុមារ អ៊ុក‑អ៊ូ ហៅ
ង៉ុយ ជាកុមារមួយរូបដែមានភាពឧស្សាហ៍ព្យាយាម និងយកចិត្តទុកដាក់នៅក្នុងការរៀនសូត្រ
ក៏ដូចជាកិច្ចធ្វើវត្តចំពោះព្រះសង្ឃ ពុំដែលធ្វេសប្រហែសម្ដងណាឡើយ ។
ដោយសេចក្ដីឧស្សាហ៍ព្យាយាមនេះបានធ្វើឲ្យលោកគ្រូចៅ អធិការវត្ត
ក៏ដូចជាព្រះសង្ឃឯទៀតកើតក្ដីអាណិតស្រឡាញ់ដល់កុមារនេះគ្រប់ៗគ្នា ។ ក្រោយមក លោកក៏បាន
បំពេញព្រះផ្នួសជាសាមណេរ ដើម្បីបានបន្តសិក្សាព្រះធម៌
រហូតទាល់ចេះសេចក្ដីធម៌ក្នុងព្រះគម្ពីរនានាបានយ៉ាងជ្រៅជ្រះ ។
កាលអាយុបាន
២១ ឆ្នាំ សាមណេរ អ៊ូ ក៏បានបំពេញឧបសម្បទាជាភិក្ខុភាវៈពេញលេញឡើង
ដោយមានឧជ្ឈាយ៍ព្រះនាម «សាស» មានលោកគ្រូសូត្រព្រះនាម «អ៊ុង» ជាអនុស្សវនាចារ្យ
និងគ្រូសូត្រនាម «ជ្រូក» ជាកម្មវាចាចារ្យ ។ ដោយសេចក្ដីខិតខំរៀនសូត្រ
និងចង់មានចំណេះដឹងឲ្យកាន់តែទូលាយស្ដីពីព្រះធម៌ បន្ថែមទៀតដែរនោះ ភិក្ខុ អ៊ូ ក៏បានស្វះស្វែងរៀនប្រែព្រះត្រៃបិដក
ដំបូងក្នុងសំណាក់លោកគ្រូអាចារ្យ «ទិត្យ» គង់នៅវត្តអង្គបឹងចក ភូមិស្គរបែក ឃុំបែកចាន
ស្រុកភ្នំពេញ ខេត្តកណ្ដាល ។ បន្ទាប់ពីរៀនចេះដឹងប្រែសេចក្ដី ព្រះត្រៃបិដកនេះហើយ
ភិក្ខុ អ៊ូ ក៏បានស្វែងស្វះរៀន វិបស្សនាកម្មដ្ឋាន ក្នុងសំណាក់ព្រះអាចារ្យនានាជាច្រើន
កន្លែងទៀតផង ។
លុះលោកយល់ថា
ចំណេះដឹងដែលបានមកពីការសិក្សានេះឯងបានសមល្មមនឹងប្រកបជីវភាពបាន ស្រួលបួលហើយ
លោកក៏បានលាចាកសិក្ខាបទមកជាគ្រហស្ថវិញ ។ ក្រោយពីបានលាចាកសិក្ខាបទមកជា គ្រហស្ថហើយនោះ
លោកក៏បានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅក្នុងឃុំបែកចាន ស្រុកភ្នំពេញ ហើយរស់នៅប្រកបរបរជា
អ្នកស្រែចំការធម្មតានៅឃុំនោះឯង ។ ភរិយារបស់លោកមានឈ្មោះ «អ៊ិន» ។
លោកមានកូនទាំងអស់ ៦ នាក់ សុទ្ធតែប្រុស មានឈ្មោះ ជួង, ចេង, ចា, ចិន, ចុង និង ចូវ ។
ក្នុងចំណោមបុត្រាទាំង ៦របស់គាត់
គេរមែងស្គាល់ច្បាស់នាមនិងសកម្មភាពរបស់បុត្រទីប្រាំរបស់លោក គឺនាមថា “ចុង” ឬដែលអ្នកផងទូទៅតែងកំណត់ហៅថា
“អាចារ្យចុង” នេះជាងគេ ។ អាចារ្យចុងធ្លាប់បានបួសរៀនសូត្រ
មានចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះលើវិស័យពុទ្ធសាសនា និងអក្សរសាស្ត្រជាតិ
ហើយលោកក៏បនានិពន្ធស្នាដៃមួយចំនួនផងដែរ ដូចជា ច្បាប់គោរពមាតាបិតា, ពុទ្ធប្រវត្តិ
(ពាក្យកាព្យ) ជាដើម ។[3]
ក្នុងជីវភាពជាកសិករនេះ
តាង៉ុយ លោកមានប្រជាប្រិយភាពខ្លាំងណាស់ ដោយសារថ្វីមាត់ មានវោហារសព្ទពូកែ
និងចេះដឹងច្រើនពីរឿងក្នុងផ្លូវបរមត្ថ ហើយត្រូវបានអ្នកស្រុកគោរពកោតខ្លាចរូបលោក
ចាត់ទុករូបលោកជាអ្នកចេះដឹងមួយរូប ក៏ដូចជាចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យមួយរូបប្រចាំភូមិស្រុក ។
ទោះបីជារូបលោកបានលាចាក សិក្ខាបទមកជាគ្រហស្ថហើយក្ដី
ក៏អ្នកស្រុករមែងតែងមកអញ្ជើញរូបលោកឲ្យទៅសម្ដែងធម៌ទេសនា ក្នុងពិធី បុណ្យផ្សេងៗដូចជា
ព្រះសង្ឃធម្មកថិកដែរ ។
លោកតា
ង៉ុយ និយមចូលចិត្តស្លៀកតែសំពត់ក្បិន ពាក់អាវកត្រង់ ស ពាក់ស្បែក ជើងផ្ទាត់ តាមរបៀប
ខ្មែរសុទ្ធសាធ ។ លោកមានមាឌធាត់ក្រអាញ កាត់សក់ជ្រង ថ្ងាសទូលាយ ដុះពោះស្អុយ
តែដំណើររាងខែង រ៉ែងណាស់ ហើយសំឡេងលោកក៏មានទឹកដមក្រអៅ នៅពេលនិយាយ និងទេសនាម្ដងៗ
ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យអ្នកផងចូលចិត្តស្ដាប់ណាស់ ។[4]
លោកតែងចេញដើរទេសនាតាមផ្ទះអ្នកស្រុកផងនានា
ហើយអ្នកស្រុកតែងជូនជាបច្ច័យដល់លោកវិញ មានជាប្រាក់កាក់ និងផ្លែឈើផ្សេងៗ ហើយក្រៅពីនោះក៏មានស្រូវ
អង្គរ និងរបស់របរប្រើប្រាស់ផ្សេងៗទៀតដែរ ។ រីឯផ្ទះលោកវិញ មិនដែលថាឥតមានភ្ញៀវមកលេង
ឬសួរសុខទុក្ខនោះឡើយ គឺតែងតែមានអ្នកដំណើរទីជិតទីឆ្ងាយដែលបានធ្វើដំណើរកាត់ផ្ទះលោក
រមែងតែងនាំគ្នាឆ្លៀតចូលមកលេង សួរសុខទុក្ខរូបលោកមិនចេះដាច់ ។
លោកតា ង៉ុយ ក្រៅពីចេះស្មូត្រសូត្រធម៌ទេសនានានាហើយនោះ
លោកក៏ចេះច្រៀង និងដេញសាដៀវផងដែរ ជាមួយនឹងសំនៀងដ៏ពីរោះ ។ ចម្រៀងដែលលោកលើកយកមកច្រៀង
ច្រើនជាពាក្យទូន្មានប្រៀនប្រដៅដល់ជនានុជនខ្មែរទូទៅអោយខិតខំរៀនសូត្រ
សង្វាតរករបររកស៊ី អប់រំសីលធម៌ អប់រំពីរឿងបុណ្យបាបជាដើម ។ កាព្យឃ្លោងទាំងនេះហើយដែលបានបណ្ដាលធ្វើអោយឈ្មោះរបស់លោកកាន់តែល្បីខ្ទរខ្ទារទៅឯស្រុកឆ្ងាយៗ
នាំឲ្យមានមនុស្សមកអញ្ជើញលោកឲ្យទៅច្រៀងនៅសឹងតែគ្រប់ខេត្ត
ខណ្ឌទាំងអស់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ រៀងរាល់ពេលរដូវរំហើយក្រោយការច្រូតកាត់រួច
លោកតែងធ្វើការទេសនា ច្រៀងជាមួយសំនៀងសាដៀវដើម្បី ដាស់តឿន ក្រើនរំលឹក និងទូន្មានដល់ជនានុជន
អោយខិតខំសង្វាតរកស៊ី កុំខ្ជិលច្រអូស ត្រូវចេះសង្វាតរៀន សូត្រ ត្រូវចេះសាមគ្គីគ្នា
ត្រូវសង្វាតរកប្រាក់ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃផង
និងត្រូវបង់ពន្ធជូនរាជការបារាំងផងជាដើម ។
លោកមានដៃគូច្រៀងសាដៀវម្នាក់ដែលមានសំនួនវោហារមិនចាញ់រូបលោកផងដែរនោះ
គឺ លោកជំទប់ «សាន់» នៅឃុំភ្លើងឆេះរទេះ ស្រុកភ្នំពេញ ខេត្តកណ្ដាល ។[5]តាមតំណាលថា
រាល់ពេលលោកតា ង៉ុយ និងជំទប់ សាន់ ពើបប្រទះច្រៀងជួបគ្នាម្ដងៗ
អ្នកផងទាំងឡាយតែងផ្អើលនាំគ្នាទៅស្ដាប់ ទោះខ្លួនស្ថិតនៅឆ្ងាយយ៉ាងណា
ក៏ឆ្លៀតស្កាត់ទៅស្ដាប់លោកទាំងពីរច្រៀងដែរ ។ ចម្រៀងដែលលោកទាំងពីរ លើកមកច្រៀងនោះមិនមែនជាចម្រៀងឆ្លើយឆ្លងលេងសើចឥតន័យ
ឥតខ្លឹមសារនោះទេ គឺតែងលើកនិយាយពីការអប់រំមនុស្សឲ្យចេះរស់នៅ ពីរឿងធម៌អាថ៌ជាដើម ។
កាលណាដែលលោកតា ង៉ុយ តែងត្រូវអ្នកស្រុកជិតឆ្ងាយអញ្ជើញឲ្យទៅទេសន៍
ឬច្រៀងសាដៀវនៅទីជិត ទីឆ្ងាយក្ដី លោករមែងតែងនាំទៅជាប់ជាមួយនូវបង្វិចមួយជានិច្ច ។
ក្នុងបង្វិចនោះឥតមានទ្រព្យសម្បត្តិអ្វីមានតម្លៃនោះទេ តែមានត្រឹមសម្លៀកបំពាក់ ១ ឬ
២សម្រាប់ទុកគ្រាន់ផ្លាស់ប្ដូរ ជាមួយនឹងឃ្លោកសាដៀវមួយដាក់នៅកណ្ដាលសម្លៀកបំពាក់
ដោយវេចជាមួយក្រមា ឬផាហ៊ុំម ហើយមានដងសាដៀវដាក់ស៊កពុនលើស្មាដើរទៅ ។
ប្រសិនជាលោកត្រូវចេញច្រៀងនៅកន្លែងណា លោកគ្រាន់តែលាបង្វិចភ្លាម
ហើយយកគ្រឿងសាដៀវមកផ្គុំ រួចរឹតខ្សែ ដេញបានមួយរំពេច សមនឹងពោះលោកធំ ដុះស្អៀរផង
ល្មមផ្កាប់ឃ្លោកនោះគ្របលើពោះបាន ហើយបំប៉ោងឡើង ឬ បំផិតពោះ ឲ្យខ្យល់ចេញចូល
បង្កើតបានជាសំនៀងពីរោះសូរសាដៀវឡើងទៀត ។[6]
តាង៉ុយក៏ធ្លាប់ចូលខ្លួនទៅច្រៀងថ្វាយព្រះករុណាព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ហើយព្រះករុណា
ទ្រង់សព្វព្រះរាជហឫទ័យយ៉ាងខ្លាំងចំពោះថ្វីមាត់របស់លោកតា ង៉ុយ
ហើយទ្រង់ក៏សព្វព្រះរាជហឫទ័យ ប្រទាននូវរង្វាន់ជាប្រាក់ និងគោរម្យងារជា «អ្នកព្រះភិរម្យភាសា»
ថែមទៀតផង ។
ក្រោយមកទៀតកិត្តិនាមរបស់លោកតាក្រម ង៉ុយ
បានលេចឮទៅដល់លោក ហ្ស៊ក សឺដេស (George
Coedès) ដែលជាសមាជិកសាលាបារាំងចុងបូព៌ា
និងជាអ្នកឯកទេសមួយរូបលើបញ្ហាវប្បធម៌ខ្មែរ ។ លោក សឺដេស
ដែលចេះភាសាខ្មែរផងដែរនោះបានស្ដាប់លោកតាក្រម ង៉ុយ ច្រៀងយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់គ្រប់ពាក្យ សម្ដីដែលលោកតាក្រមង៉ុយបានច្រៀងដោយសេចក្ដីពេញចិត្តជាអនេក
។ ពេលមួយនោះលោកសឺដេស មានបេ សកកម្មខាងស្រាវជ្រាវ តម្រូវឲ្យលោកទៅឯក្រុងបាងកក
ហើយចំពេលនោះស្ដេចសៀមព្រះនាម «ប្រជាធិប៉ុក» ក៏ចាត់ព្រះអង្គម្ចាស់ «ទំរង់
រាជានុភាព» ឲ្យមកចូលគាល់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ដើម្បីសុំអញ្ជើញលោកតាក្រម
ង៉ុយឲ្យចូលទៅច្រៀងថ្វាយព្រះចៅសៀម ដ្បិតឮល្បីសំនួនវោហារខ្ពស់ ។ លោកសឺដេស
និងព្រះអង្គម្ចាស់ ទំរង់រាជានុភាព ក៏បាននាំរូបលោកតាក្រម ង៉ុយ ចូលគាល់ព្រះចៅសៀម
រួចច្រៀងថ្វាយ ព្រះចៅសៀមសណ្ដាប់ ស្ដេចសៀមសព្វព្រះរាជហឫទ័យជាខ្លាំងចំពោះសំនួនវោហារ
និងចំណេះដឹងរបស់លោកតា ង៉ុយណាស់ ក៏បាន ប្រទានគោរម្យងារព្រះភិរម្យភាសាថា «ផៃរោះលឿកឺន» និងប្រទានឡេវអាវប្រាក់ឌួង
ព្រមទាំងប្រាក់កាក់ និងវត្ថុប្រើប្រាស់មួយ
ចំនួន ។
នៅឆ្នាំ ១៩៣០ លោកសឺដេស និងលោកតាក្រម
ង៉ុយក៏បានវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ហើយលោកសឺដែសក៏បាននាំលោកតាក្រម ង៉ុយ ទៅកាន់
ព្រះរាជបណ្ណាល័យ ក្រុងភ្នំពេញ (ក្រោយមកត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា
វិជ្ជាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យវិញ) ដើម្បីនាំទៅជួបជាមួយអ្នកស្រី ស៊ុយហ្សាន
កាប៉ឺឡែស (Suzanne Kapelès)
ដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងព្រះរាជបណ្ណាល័យនេះ ។ គ្រានោះ នាងកញ្ញាកាប៉ឺឡែស
ក៏បានចាត់អោយរៀបចំកន្លែងឲ្យលោកតាក្រម ង៉ុយ ដើម្បីធ្វើការសម្ដែងសិល្បៈ ។ លោកតាក្រម
ង៉ុយ បានច្រៀងនៅចំពោះមុខនាងកញ្ញាជាតិបារាំងម្នាក់នេះ
ដោយមានទាំងអ្នកធ្វើការនៅទីនោះចូលរួមស្ដាប់ទាំងអស់គ្នា ។
ទាំងអ្នកស្រីជនជាតិបារាំងម្នាក់នេះ ក៏ដូចជាមន្ត្រីទាំងឡាយ
ដែលធ្វើការនៅទីនោះមានសេចក្ដីពេញចិត្តជាអនេកចំពោះសំនួនវោហារសព្ទរបស់លោកតាក្រម ង៉ុយ
ទើបអ្នកស្រី កាប៉ឺឡែស បានសុំឲ្យលោកតា ង៉ុយ ច្រៀងម្ដងទៀតតែមួយៗ ដើម្បីអាចឲ្យមន្ត្រីនៅទីនោះអាចកត់ចម្លងរាល់ពាក្យសម្ដីរបស់លោកតាបាន
។ ជាកិច្ចតបស្នងវិញ អ្នកស្រី កាប៉ឺឡែស ក៏បានជូនប្រាក់ ១ រៀល ដល់លោកតាង៉ុយ ។
ចំណែកអត្ថបទដែលព្រះរាជបណ្ណាល័យបានចម្លងនោះ ក៏បានយកទៅរៀបរៀង
និងបោះផ្សាយជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងទស្សនាវដ្ដីកម្ពុជសុរិយា និងបោះផ្សាយជាសៀវភៅផងដែរ
។
លោកតា
ក្រម ង៉ុយ បានទទួលអនិច្ចកម្មនៅថ្ងៃសុក្រ ៦កើត ខែមិគសិរ ព.ស. ២៤៧៩ គ.ស. ១៩៣៦
ក្នុងជន្មាយុ ៧១ ឆ្នាំ ដោយរោគទល់លាមក ។
មរណភាពរបស់លោកតា
គឺជាការបាត់បង់វីរកវីដ៏ឆ្នើមមួយរូបរបស់កម្ពុជា
ដែលមនុស្សផងទូទៅរមែងតែងគោរពរាប់អានលោកតាប្រដូចជាឪពុក ឬជីតាបង្កើតរបស់ខ្លួន ។
ចំពោះអ្នកអក្សរសាស្ត្រវិញ គេទុកលោជា កវីប្រជាករ (Poète populaire)
ព្រោះស្នាដៃលោកដោះស្រាយបញ្ហាអ្នកស្រែចម្ការសុទ្ធៗ បើនិយាយឲ្យចំទៅ
គឺថាជាដំបូន្មានក្នុងជីវភាពរាស្ត្រសាមញ្ញ ដែលពុំធ្លាប់មានកវីណាធ្វើដូចឡើយ ។[7]
រីឯនៅក្នុងសៀវភៅ “ល្បងសិក្សាបណ្ដាំ ក្រមង៉ុយ” របស់លោក ហម ឆាយលី វិញ
លោកបានកំណត់ហៅលោកតាក្រម ង៉ុយ ថាជា “សង្គមវិទូ” ដ៏ធំមួយរូប ។[8]
ស្នាដៃនិពន្ធ ៖
យោងតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវកន្លងមក យើងរកឃើញអត្ថបទជាស្នាដៃតែងនិពន្ធរបស់លោកតាចំនួន
៦ច្បាប់ គឺ ៖
១‑ ច្បាប់ល្បើកថ្មី (១៩២២)
២‑ ច្បាប់កេរកាលថ្មី (១៩២២)
៣‑ សេចក្ដីរំលឹកដាស់តឿន (១៩៣១)
៤‑ ពាក្យកាព្យប្រដៅជនប្រុសស្រី (១៩៣៥?)
៥‑ បណ្ដាំក្រមង៉ុយ (១៩៣៥)
៦‑ ច្បាប់ល្បើកសង្ឃ (១៩៣៥?)
ក្រៅពីស្នាដៃទាំងប្រាំមួយខាងលើនេះ
នៅមានស្នាដៃដទៃទៀត ដែលគេរកមិនឃើញឯកសារសរសេរ ហើយដែលអ្នកស្រាវជ្រាវមុនៗ
បានចាត់ទុកថាជាស្នាដៃរបស់អ្នកព្រះភិរម្យភាសា អ៊ូ ហៅ ង៉ុយ ដែរ គឺមានចម្រៀងស្ដីពី ៖
‑ការប្រែប្រួលនៃស្រុកទេស
‑ត្រៃលក្ខណ៍
‑ ចម្រៀងស្រី‑ប្រុស
‑ កតញ្ញូកតវេទី ។ល។
រៀបរៀងដោយ ៖ សេង សុវណ្ណដារ៉ា
(រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង)
ឯកសារពិគ្រោះ
‑ ឃីង
ហុកឌី, អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរសតវត្សទី ២០ , កវីនិពន្ធ និងកម្រងអត្ថបទ, បណ្ណាគារ អង្គរ,
២០០៧ ។
‑ ឃីង
ហុកឌី, ក្រមង៉ុយ និងស្នាដៃ, បណ្ណាគារ អង្គរ, ២០០៨ ។
‑ ជុំ
សុខេន, ក្រោមចក្ខុនៃទស្សនវិទូគ្រប់សញ្ជាតិ, ភ្នំពេញ, ១៩៧៣ ។
‑ ឌឹក
គាម និងឌឿក អំ, រឿងភូមិតិរច្ឆាន, ភ្នំពេញ, ១៩៧១ ។
‑
ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ, វចនានុក្រមខ្មែរ, ភាគទី១‑២, ១៩៦៧‑១៩៦៨ ។
‑
ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ, ច្បាប់ក្រមង៉ុយ, ១៩៧២ ។
‑
ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ, ល្បើកច្បាប់សង្ឃ, ទស្សនាវដ្ដីកម្ពុជសុរិយា, លេខ ៧, ១៩៣៧ ។
‑
ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ, បណ្ដាំក្រមង៉ុយ, ១៩៩៨ ។
‑ រស់
កែវ (ព្រះសីលវរៈ), គហិបដិបត្តិពិស្ដារ, ភ្នំពេញ, ១៩៧៤ ។
‑ លី
ធាមតេង, អ្នកនិពន្ធខ្មែរដែលមានឈ្មោះល្បី, ភ្នំពេញ, សមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ, ១៩៧២ ។
‑ លី
ធាមតេង, អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ, ភ្នំពេញ, បណ្ណាគារសេង ងួនហួត, ១៩៦០ ។
‑ លី
ធាមតេង, សម្រាំងអត្ថបទច្បាប់ក្រមង៉ុយ, ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ, ១៩៧១ ។
‑
វ៉ាន់ឌី កាអុន, ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសកម្ពុជា,
ពីសម័យអាណានិគមបារាំងមកដល់បច្ចុប្បន្ន កាល, ភាគទី១, ២០០៨ ។
‑ ហម
ឆាយលី, ល្បងសិក្សាបណ្ដាំក្រមង៉ុយ, ភ្នំពេញ, គ្រឹះស្ថានបោះពុម្ពផ្សាយ អង្គរ, ២០១០។
‑ អ៊ូ
ចុង, បណ្ឌិតអ៊ូ ចុង, ច្បាប់គោរពមាតាបិតា, ពុទ្ធប្រវត្តិ, ដំបូន្មានផ្សេងៗ,
ភ្នំពេញ, គណៈ
កម្មាការរៀបចំបោះពុម្ពសៀវភៅធម៌វិន័យព្រះពុទ្ធសាសនា, ១៩៩០ ។
[1]
នៅក្នុងច្បាប់
«សេចក្ដីរំលឹកដាស់តឿន» សរសេរកំណត់ថា «ពញាម៉ុក»
គឺជាជីតាអ្នកម្ដាយរបស់លោកតាក្រមង៉ុយទៅវិញ តែនៅពេល ដែលយើងផ្ទៀងផ្ទាត់ជាមួយអត្ថបទ ២
ទៀត គឺហាក់ដូចជាមិនត្រឹមត្រូវនោះទេ តដោយតាមរយៈអត្ថបទ «ពាក្យកាព្យប្រដៅជនប្រុសស្រី»
និង «ល្បើកច្បាប់សង្ឃ» គឺសរសេរថា «ពញាម៉ុក» នេះត្រូវជាអាពុកអ្នកម្ដាយរបស់លោក ដូចមានសេចក្ដីសម្រង់ខាងក្រោមថា
:
"អាពុកអ្នកម្ដាយឈ្មោះពញាម៉ុក..."
(ច្បាប់ពាក្យកាព្យប្រដៅជនប្រុសស្រី)
"អាពុកអ្នកម្ដាយឈ្មោះពញាម៉ុក..."
(ល្បើកច្បាប់សង្ឃ) ។
តើអាចបណ្ដាលមកពីវិបត្តិខាងអក្ខរាវិរុទ្ធដែលឬទេ?
តើពាក្យ «ជីតា» នេះអាចជាពាក្យ «បិតា»ដែរឬទេ? តែតាមរយៈអត្ថបទ ២
ទៀតដែលជាអត្ថបទនិពន្ធដោយលោកតាក្រមង៉ុយដដែល គឺបានបញ្ជាក់យ៉ាងជាក់ច្បាស់ថា
«ពញាម៉ុក» គឺជាឪពុកអ្នកម្ដាយលោក ។ ដូច្នេះយើងសន្មតយកថា «ពញាម៉ុក» គឺជា
បិតាអ្នកម្ដាយរបស់លោកតា ទៅតាមតឹកតាងដែលយើងមាន ។
[2]ត្រង់នៅសេចក្ដីបញ្ចប់នៃច្បាប់សេចក្ដីរំលឹកដាស់តឿន
លោកបានលើកថា «ពូជពង្សត្រកូលម្ចាស់អង្គ ប៉ុក» ដូច្នេះមានន័យថាគ្រួសារ
លោកច្បាស់ជាមានជាប់ខ្សែស្ដេចហើយ ទើបលោកលើកបញ្ជាក់បែបនេះ ។ ត្រង់ចំណុចទី២
នេះយើងនឹងព្យាយាមសិក្សាស្រាវជ្រាវបន្ថែមទៀត ។
[3]
សូមអានសសៀវភៅ
បណ្ឌិត អ៊ូ ចុង, ច្បាប់គោរពមាតាបិតា, ពុទ្ធប្រវត្តិ, ដំបូន្មានផ្សេងៗ, ភ្នំពេញ, គណៈកម្មាការរៀបចំបោះពុម្ពសៀវភៅធម៌វិន័យព្រះពុទ្ធសាសនា,
១៩៩០ ។
[5]តាមប្រសាសន៍របស់លោក
លី ធាមតេង ដែលលោកបានបញ្ជាក់ថា «ពេលមួយខ្ញុំមិនចាំថ្ងៃខែ
ខ្ញុំឮផ្សាយតាមវិទ្យុពីសម្ភាសន៍របស់ អ្នក ចម្រៀងឈើប៉ី និងច្រៀងអាយ៉ៃឈ្មោះ ខុន
ហៅប្រាំបីជ្រុង និយាយថា ជំទប់ សានត្រូវជាមាគាត់ និងជាគ្រូគាត់ ។»
No comments:
Post a Comment